هنرمندان و نویسندگان مشهور چرا در آمریکا و کانادا و اروپا می میرند؟ - وبلاگ چراغ روشن

به گزارش وبلاگ چراغ روشن، خبر فخری خوروش در آمریکا درگذشت اگرچه همراه با تأسف است اما این پرسش را برنمی انگیزاند که چرا درگذشت، چون مرگ حق است و همه می میرند و همه می میریم. بلکه این سؤال شکل می گیرد که چرا در آمریکا؟

وبلاگ چراغ روشن ؛ مهرداد خدیر- این یادداشت دربارۀ بانو فخری خوروش و درگذشتِ او نیست چون در نوشتۀ دیگری حق مطلب دربارۀ او ادا شده است.

همه می میرند و این قاعده که چند و چون آن در رُمانی به همین نام از سیمون دوبوار توصیف شده مستثنا ندارد و چهره های مشهور را نیز در بر می گیرد هر چند عمر طولانی هنرمندان بزرگ ما اعم از زن و مرد ادعای سال های دور دربارۀ نوع زیست هنری را هم باطل نموده و نشان می دهد بر خلاف پاره ای القائات اتفاقا هنرمندان برجسته و شاخص هم خوب زندگی کردند و هم با احترام چشم از دنیا بستند حال آن که زمانه چه بسا این امکان را از برخی مدعیان سلب نموده باشد: خدایا چنان کن انتها کار/ که تو مسرور باشی و ما رستگار.

خبر این بود: فخری خوروش در آمریکا درگذشت. بهار پارسال هم با این خبر شروع شد: رضا براهنی ( نویسنده و منتقد ادبی) در کانادا در گذشت. و بعد: مهدوی دامغانی ( استاد ادبیات) در آمریکا درگذشت.

تابستان پارسال: هوشنگ ابتهاج (سایه)- غزل سرای نامدار- در برلین آلمان درگذشت و عباس معروفی ( رمان نویس) در کلن آلمان درگذشت و در زمستان گذشته: سید جواد طباطبایی (فیلسوف) در آمریکا درگذشت.

به این نام ها سلطان نثر پارسی محمد علی اسلامی ندوشن را هم باید اضافه کنید که او هم در آمریکای شمالی درگذشت.

آخراگر یکی از بیرون نگاه کند نخواهد پرسید: مگر در مملکت شما جنگ است که هنرمند و متفکر و دانشمندتان در بیرون از آن سرزمین زندگی می نماید تا بمیرد؟

همین تازگی فیروز نادری اختر شناس هم در آمریکا درگذشت.

نویسنده ای می گفت: اگر فرزندم را در جوانی نفرستاده بودم در پیری باید در راهروهای وزارت ارشاد با سانسورچی یی که سن او از نوه ام هم کمتر است سر و کله می زدم و از پس هزینه لوله کشی خانه هم برنمی آمدم.

او البته خوش بختانه زنده است ولی رفته است تا لابد در آن سامان بمیرد.

نمی گویم چرا فخری خوروش مرده است اگرچه برای نزدیکان از دست دادن سن وسال نمی شناسد. بلکه می گویم چرا در آمریکا؟ لابد پاسخ می دهند: خوب دوست داشته دوران کهن سالی را در آرامش بیشتر و دور از هیاهو بگذراند. بله، اما اتفاقا سابق بر این در کهن سالی بازمی گشتند تا در ایران بمیرند.

برای سیاست گذاران و مدیران فرهنگی کشور خوب و زیبنده نیست بگویند ابتهاج و معروفی در آلمان مردند و طباطبایی و خوروش در آمریکا یا براهنی در کانادا.

هیچ یک البته تبعیدی به مفهوم مصطلح نبودند یا نگران که اگر بازگردند ممنوع الخروج خواهند شد و حتی معروفی هم به تبعیدی خودخواسته رفته بود.

سال ها قبل تر احمد شاملو البته نرفت و در ایران ماند. شاید گفته گردد چون اینجا آیدا را داشت یا رابطه اش با بچه ها مقیم خارج از کشور چنان نبود که بتواند با آنها به سر کند اما پیشتر راز آن را خود چنین گفته بود: من اینجایی هستم، چراغم در این خانه می سوزد. آبم از این کوزه ایاز می خورد...

اما مگر براهنی و طباطبایی و مهدوی دامغانی و معروفی و ابتهاج و خوروَش اینجایی نبودند؟

این که چرا مشاهیر ما دور از این آب و خاک اند و در آنجا زندگی می نمایند و وقتی به خاتمه عمر می رسند در همان سرزمین ها چشم از دنیا می بندند، مایه تأسف و تحسر است.

بار دیگر می توان به یاد پرسش معلم نوۀ دنیا پهلوان تختی که افتاد که سال ها ست به خاطر مهاجرت پدر و مادر (بابک تختی و منیرو روانی پور) در آمریکا زندگی می نماید.

معلم از غلامرضا تختی نوجوان می پرسد: این غلامرضا تختی که این همه در اینترنت نام و عکس توهست چه نسبتی با تو دارد و کیست؟ او پاسخ می دهد: پدربزرگ من است. قهرمان ملی و محبوب ایران.

معلم با شگفتی می گوید: غلامرضا تختی در ایران این قدر شناخته شده و محبوب است و آن وقت تو در اینجایی؟

برخی به دلایل سیاسی رفته اند، برخی به خاطر محدودیت های فرهنگی. شماری به خاطر بچه ها تا در ساختار فرسوده آموزش و پرورش ایران گرفتار نشوند، کسانی به قصد فرار از یک جامعه طبقاتی که پول در آن حرف اول و آخر را می زند. هر که انگیزه ای دارد و مجموع این آدم ها به گفته مقامات رسمی سر به 5 میلیون نفر می زند.

موضوع این نوشته اما آنالیز دلایل این کوچ ها نیست اگرچه روشن است که آدمی در پی رشد و بالیدن و شادی است. می رسد یا نه بحث دیگری است.

اما امثال خانم خوروَش به قاعده باید سال های خاتمهی را در همین سرزمین می گذراندند و نه انگیزه سیاسی داشتند نه فعالیت هنری.

احتمالا رفتند چون دوستان و بستگان در آن طرف بیشتر بودند و مجال مراقبت افزون تر فراهم بود.

با نگاه احسان یار شاطر که می گفت وطن من زبان فارسی است مادام که چهره های فرهنگی در خارج از کشور رابطه خود با زبان فارسی را نگسسته اند پیوند آنها با وطن برقرار است ولی شماهم تصدیق می کنید که این خبر (فخری خوروش در آمریکا درگذشت) اگرچه همراه با تأسف است اما این پرسش را برنمی انگیزاند که چرا درگذشت، چون مرگ حق است و همه می میرند و همه می میریم. بلکه این سؤال شکل می گیرد که چرا در آمریکا؟ جا تنگ شده یا افق، تار یا هیچ یک، مجال ندارند؟