معمای خشک شدن چشمه هفت هزارساله - وبلاگ چراغ روشن

به گزارش وبلاگ چراغ روشن، مسؤولان مترو، خشک شدن چشمه علی را با حفاری های مترو بی ارتباط دانسته اند. از طرفی، مسؤولان میراث فرهنگی در تهران و ری ترجیح می دهند درباره وضعیتی که این چمشه هفت هزارساله به آن دچار شده است، سکوت نمایند. با این وجود، یک پژوهشگر تهران و ری معتقد است اقداماتی که در جریان ساخت مترو تهران اتفاق افتاده، در تشدید خشک شدن چشمه علی بی تاثیر نبوده است.

به گزارش ایسنا، چشمه علی شهرری برای سومین بار خشک شد؛ نخستین بار بار اوایل دهه 90 بود که چشمه تا مرز خشکی پیش رفت. بار دوم سال 96 بود که در جریان احداث پروژه خط 6 مترو، دِبی این چشمه پایین آمد و در چند روز چشمه خشک شد. آن زمان، کارشناسان میراث فرهنگی معتقد بودند با حفر تونل و فعالیت دستگاه (TBM) مترو، آب چشمه مسیر خود را تغییر داده است، برای همین فعالیت مترو موقتی متوقف شد و سطح آب کمی بالا آمد. پس از آن سال، میراث فرهنگی تهران با مسؤولان مترو بار ها جلسه گذاشت و تعهداتی را برای آن ها تعیین کرد. بعلاوه قرار بود مطالعات باستان شناسی دربارۀ مکان عبور چشمه ها از گذشته تا امروز روی این محوطۀ طبیعی انجام گردد، اما حالا خبر رسیده که چشمه علی هفت هزارساله یک بار دیگر خشک شده است.

در پی این ماجرا، نوروز تقی پور ـ رییس اداره میراث فرهنگی شهر ری ـ گفته بود مکاتبات با شورای شهر و شرکت مترو اجرا شده تا دلیل این خشکی آنالیز گردد.

میراث فرهنگی تا به امروز دلیلی برای خشکی این چشمه مطرح ننموده و در چند روز گذشته شرکت متروی تهران نیز اعلام نموده است که حفاری توسعه جنوبی خط 6 مترو با خشک شدن چشمه علی بی ارتباط است و ماشین حفار تونل (TBM) در پروژه توسعه جنوبی خط 6 بیش از 2 سال قبل از محدوده چشمه علی عبور نموده است. متاسفانه طی سال های اخیر با کاهش بارندگی ها و بعلاوه مدیریت نامناسب منابع آبی، دِبی آب این چشمه گرانبها کاهش یافته و در مقاطعی نیز خشک شده است.

پس از طرح این اظهارات مسؤولان مترو، ایسنا پیگیر نتیجه آنالیز دلیل خشکی چشمه علی از تقی پور ـ رییس میراث فرهنگی شهر ری ـ شد که او تنها به این دو جمله کوتاه بسنده کرد: موضوع را از معاونت میراث فرهنگی تهران پیگیری می کنم و جمع بندی آن را به شما ارائه می دهم. این در حالی است که بعد از آن، رییس اداره میراث فرهنگی شهر ری و بعلاوه تهران، تا لحظه ارسال این گزارش، جوابگوی پیگیری های ایسنا نبودند و درحالی که این توپ هر بار به زمین دیگری پرتاپ می گردد، همچنان پاسخ روشنی درباره دلیل خشکی این چشمه هفت هزارساله و بعلاوه راه کاری برای جلوگیری از تکرار آن ارائه نمی گردد.

هرچند، احمد محیط طباطبایی ـ پژوهشگر تاریخ تهران و ری ـ درباره خشک شدن دوباره چشمه علی و ادعای مترو در این زمینه به ایسنا گفت: مهمترین موضوع در ابتدا این بود که اصلا لزومی برای کشیدن خط مترو در شهر ری نبود و شهر ری این امکان را داشت که قطار مترو روی زمین داشته باشد. من سال هاست که هر هفته با وسایل نقلیه عمومی به شهر ری می روم و هیچ وقت از نظر حمل و نقل مسئله ای نداشته ام. ابتدا باید لزومی برای وجود مترو ایجاد گردد و بعد خط آن کشیده گردد.

او اضافه نمود: اگر هم قرار است خط مترو برای شهرری کشیده گردد، بهتر است روی زمین باشد. درحالی که اجرای کار به شیوه اکنون یعنی در ساختار طبیعی دست برده می گردد. اگر خشکسالی اتفاق افتاده که ما منکر آن هم نیستیم، اقدام مترو عامل تشدید آن بوده است.

این کارشناس میراث فرهنگی با بیان که البته کارشناسان میراث فرهنگی و زمین شناسی باید این موضوع را آنالیز نمایند و درباره آن نظر دهند، یادآور شد: فارغ از این موضوع، هرگونه اقدامی که در ساختار طبیعی ایجاد می گردد به آن صدمه خواهد زد.

محیط طباطبایی بعلاوه درباره فرضیه هایی که در طول این سال ها برای برطرف معضل خشکی چشمه علی مطرح بوده، ازجمله پر کردن حوضچه آن به صورت مصنوعی، گفت: این راه کار ها مانند مُسکن است و یک امر اساسی نیست. چشمه ای که چند هزار سال در تمام ادوار خشکسالی و غیرخشکسالی از کار نیفتاده، تعیین است که در ساختار طبیعی آن دست برده شده است.