اتوبانی برای بازی - وبلاگ چراغ روشن

به گزارش وبلاگ چراغ روشن، اتوبان کودک در حاشیه جنوبی خیابان ولیعصر اولین شهربازی مدرن تهران بود که در دهه سی به این شهر آمد تا الگویی باشد برای شهربازی های دیگر در سراسر ایران.

سالهاست در حاشیه خیابان ولیعصر بالاتر از مهدیه تهران نبش کوچه زرگر جز زمینی متروک چیزی نمانده از اتوبان کودک. اتوبانی که نخستین شهربازی شهر تهران بود و خاطرات تلخ و شیرین و ترس هایش در حافظه بچه ها منطقه امیریه و جنوب تهران باقی مانده است.

درست است که چرخ و فلک کوچک و آن وسیله های بازی در پارک شهر قبلتر از اتوبان کودک تهرانی ها را با مفهوم شهر بازی و تفریح آشنا کرده بود اما به مفهوم مدرن این اتوبان کودک بود که تهرانی ها را با جایی آشنا کرد که با پرداخت مبلغ کمی می توانستند ساعت ها بچرخند و بازی کنند و انرژی های منفی وجودشان را به جوی بلند خیابان ولیعصر بدهند.

اطلاعات درباره اتوبان کودک خیلی زیاد نیست. این که دقیقا چه سالی ساخته شده و کی افتتاح شده یا اصلا چه کسی همت کرد این پارک را بسازد نمی دانیم. آن قدر می دانیم که در نقشه تهران 1332 پارک کودک یک نقطه دارد.

اولین شهر بازی با مفهوم امروزی در سال 1893 در ایلینویز شیکاگو افتتاح شد. مهمترین ویژگی این پارک بازی داشتن چرخ و فلکی بود که بلندتر از سایر چرخ فلک ها بود و به کمک نیروی برق می چرخید. در سال 1927 افتتاح وسیله تازه و مهیجی به اسم ترن هوایی در پارک اسب دوانی بروکلین در نیویورک مفهوم شهربازی را با ترشح آدرنالین زیاد همراه کرد. این تفریحات خیلی زود به سراسر جهان رسید.

استقبالی که در جهان از این وسایل شد باعث شد تا در ایران هم کسانی به فکر ایجاد مکانی برای بازی بچه ها و البته بزرگترها افتادند و نخستین وسایل بازی در پارک شهر تهران نصب شد. اما این وسایل در حد تاب و سرسره و الاکلنگ بود. از این لحاظ باید با اطمینان بگوییم که اتوبان کودک نخستین شهربازی تهران است. شهربازی که برای تهرانی ها هم اتفاق تازه ای بود.

به نوشته منابع محدودی که وجود دارد در آن سالها در حاشیه خیابان در حوالی باغ قدیم امیریه باغی بود که ادامه یا شاید هم بخشی از باغ نایب السلطنه ناصرالدین شاه بود که بعد از مرگش به شهرداری داده شده بود. این باغ تبدیل به این پارک شد و در آن برای اولین بار ترن برقی و چرخ و فلک و تونل وحشت و مینی ماشین هایی که بچه ها می توانستند آن ها را برانند نصب شد. سوار شدن در این وسایل هرچند در ابتدا ترسناک بود اما خیلی زود تبدیل شد به یکی از مهمترین سرگرمی های این بخش از تهران و هر روز تعداد زیادی را از غروب تا نیمه شب به اتوبان کودک می برد. عکس های زیادی از بچه های دیروز میانسالان و کهنسالان امروزی هست که در ترن برقی یا پشت به چرخ و فلک اتوبان کودک ایستادند و ژست گرفتند.

سرنوشت اتوبان کودک مانند لونا پارک و فانفار در تعطیل و فراموشی مطلق بود. حالا درست همان جایی که اتوبان کودک است یعنی بالاتر از مولوی نرسیده به مهدیه یک فضای متروک است که بچه های قدیم امیریه می گویند روزگاری خاطرات زیادی از آن داشتند. فضایی که در سال 1398 توسط شهرداری تهران خریداری شد تا اتفاقاتی را در آن رقم بزنند. اتفاقاتی که به نظر نمی رسد اتوبان کودک دهه های قدیم را از خواب بیدار کند.

پژوهشگر :فرزانه ابراهیم زاده