سوژه های ناصرالدین شاه برای عکاسی زنان حرمسرا - وبلاگ چراغ روشن

به گزارش وبلاگ چراغ روشن، ناصرالدین شاه قاجار که حالا بیش از 120 سال از کشته شدن او به ضرب گلوله میرزارضا کرمانی می گذرد، از جمله شاهانی بود که در کنار حکمرانی نامطلوب خود، گوشه چشمی هم به هنر، از عکاسی گرفته تا نقاشی و خوشنویسی داشت و کوشش کرد در هر کدام از این حوزه ها شانس خود را امتحان کند.

به گزارش وبلاگ چراغ روشن به نقل از ایسنا، 50 سال حکومت ناصرالدین شاه قاجار و تمام جریان های اجتماعی و فرهنگی و صدمات سیاسی که در این مدت رقم خورد، او را به یکی از معروف ترین پادشاهان سلسه قاجار تبدیل کرد. حالا در کنار همه اینها، علاقه او به هنر را هم اضافه کنید.

• ناصرالدین شاه قاجار و هنرهایش

البته علاقه ناصرالدین شاه به هنر را باید فارغ از علایق شخصی او در نظر گرفت. سفرهای متعدد به فرنگ و کوشش پیگیرانه او برای تقلید بی چون و چرا از فرهنگ غربی باعث شد، با وجود بعضی از تبعات نامطلوبی که به دنبال داشت، آغازگر رویدادهای مهمی در کشور گردد. از جمله مهمترین آنها ورود دوربین و هنر عکاسی به کشور بود که به ثبت تاریخ مستند و واقعی تری از این دوره منجر شد.

• ناصرالدین شاه و نخستین سلفی ایران

در واقع داستان از آنجایی آغاز شد که ژول ریشار، نخستین معلم زبان فرانسه مدرسه دارالفنون با دوربینی که اهدایی ملکه ویکتوریا بود، آغاز به عکاسی از ناصرالدین شاه کرد. شاه قاجار هم که به دنبال ماجراجویی در دنیای هنر بود، کم کم به جای اینکه سوژه عکاس باشد، خودش دوربین به دست گرفت و عکاس شد. البته ماجرا به همین جا ختم نشد و همین علاقه به راه اندازی نخستین عکاسخانه ایران و رشته عکاسی در دارالفنون انجامید.

او که دیگر به اهالی دربار به چشم سوژه نگاه می کرد، به هنگام بازگشت از سفر فرنگ، دوربین های جدید و پیشرفته تری را با خود به سوغات آورد تا علاوه بر اینکه خودش عکاسی کند، در اختیار استادان عکاسی و شاگردانشان قرار دهد تا با فنون جدید این هنر آشنا شوند.

سوژه های ناصرالدین شاه برای عکاسی زنان حرمسرا، پرتره نزدیکان و درباریان، اردوکشی ها، ییلاق ها، سفرها، اسب دوانی ها، شهرها و ... بود. پیش از آن، حرمسرا از خصوصی ترین بخش های دربار بودند که کمتر کسی با سبک زندگی و نوع پوشش آنها آشنا بود. اما رواج عکاسی در ایران و اجازه ثبت تصویر از بخش هایی که پیش از این جزو نقاط ممنوعه بودند، باعث شد مجموعه مهم و ارزشمندی از آن دوران به یادگار بماند.

نقاشی نیز یکی دیگر از علایق ناصرالدین شاه بود. گفته می گردد که شاه وقت ایران نقاشی را از میرزا ابوالحسن خان غفاری (صنیع الملک) که عموی کمال الملک بود، آموخت. شاید همین علاقه او به هنر بود که باعث شد هنرمندان در زمان حکومت او از صندلی نسبتا ویژه ای برخوردار باشند. بهترین تابلوهای کمال الملک در زمان ناصرالدین شاه و با حمایت های او خلق شدند. کمال الملک هم گاهی به شاه آموزش می داد. یحیی ذکاء در کتاب زندگی و آثار استاد صنیع الملک درباره علاقه ناصرالدین شاه به هنر نوشته است: شاه عکاسی می کرد، شعر می سرود و خطاطی می کرد و پیش تر هم اندکی نقاشی آموخته بود؛ هوس کرد که خود نیز نقاشی و طراحی را دوباره فرا گیرد و برای این کار ابوالحسن خان صنیع الملک را به معلمی خود برگزید و مدتی زیر دست او به آموختن دقایق طراحی و آبرنگ سازی پرداخت و در این کار تا حدی به پیشرفت هایی نایل آمد.

نمونه های به جا مانده از خطاطی های ناصرالدین شاه نیز به خوبی نشان می دهد که او به این هنر نیز علاقهمند بوده است. دوران سلطنت او به دلیل ظهور خوشنویسان بسیار و تجربه شیوه های نو یکی از مقاطع مهم خوشنویسی در ایران به شمار می رود.