حقایقی جالب و شنیدنی درباره سیزده به در - وبلاگ چراغ روشن

به گزارش وبلاگ چراغ روشن، سیزده به در که با نام روز طبیعت هم در بین ایرانیان شناخته می گردد، روز پایانی تعطیلات نوروزی در تقویم خورشیدی است. در این روز بیشتر خانواده های ایرانی دور هم جمع شده و در طبیعت، آخرین روز تعطیلات را در کنار هم سپری می نمایند. اما شاید در میان نوش جان کردن خوراکی ها و خوش گذرانی به همراه خانواده، برای شما هم این سؤال به میان آمده باشد که فلسفه سیزده به در چیست، تاریخچه آن به کدام دوره بازگشته و این که اصلاً چرا سیزده به در را جشن می گیریم؟ اگر می خواهید پاسخ این سؤالات را پیدا کنید، ادامه این مطلب از مجله گردشگری خبرنگاران را به هیچ عنوان از دست ندهید. در ادامه این مطلب قصد داریم تا حقایقی جالب و شنیدنی درباره سیزده به در به شما بگوییم.

معرفی و تاریخچه سیزده به در

سیزده به در که یکی از مهم ترین روزهای تعطیلات دوهفته ای نوروز است، به عنوان روز طبیعت هم شناخته شده و تمامی خانواده های ایرانی این روز را در کنار خانواده های خود و در طبیعت جشن می گیرند. اما تاریخچه این مراسم به کدام دوره بازمی گردد؟ در واقع باید گفت که هیچ منبع تاریخی معتبری برای معین کردن تاریخچه اصلی سیزده بدر وجود نداشته و تا زمانی که در کتب تاریخی می توان مشاهده کرد، این روز در بین ایرانیان جشن گرفته می شد. به گفته بعضی از تاریخ شناسان،این روز از دوران ساسانیان وارد فرهنگ ایرانیان شده است و در آن دوران 5 روز جشن گرفته می شد. جشن های طبیعت از 13 فروردین شروع شده و تا 18 این ماه ادامه داشتند. امروزه هم سیزده به در یکی از مهم ترین روزهای تعطیلی در ایران محسوب شده و روزی برای پیوستن به دامان طبیعت و جشن گرفتن آخرین روز به همراه خانواده است.

سیزده به در در ایران باستان

همان طور که بسیاری از شما عزیزان از این موضوع اطلاع دارید، سیزده به در یکی از جشن های باستانی ایران بوده و از گذشته در ایران جشن گرفته می شده است. اما شاید اکنون برای بسیاری از افراد این سؤال به میان بیاید که نحوه برگزاری سیزده به در در ایران باستان به چه صورت بوده و مردم چگونه این روز را جشن می گرفته اند؟ در روز 13 فروردین که آخرین روز تعطیلات و جشن های نوروز باستانی محسوب می شده است، مردم درست مانند امروز به طبیعت می رفتند و به جشن و پایکوبی مشغول می شدند. کتاب های تاریخی چندانی درباره سیزده به در در ایران باستان در دست نیست.

اما آن طور که از متون داستانی و کتیبه های مختلف پیداست، در دوره ساسانیان، جشن سیزده به در از دربار شاه شروع می شد. شروع این جشن در روز 13 فروردین بود و تا 18 فروردین ادامه پیدا می کرد. تمامی مردم می توانستند از نمایش ها و جشن های مختلفی که در سراسر کشور برگزار می شد لذت برده، خوراکی های سنتی نوش جان نموده و به پایکوبی و پایکوبی برای ستایش طبیعت مشغول شوند. با وجود این که مراسم های برگزار شده در سیزده به در به طور عمده ای تغییر پیدا نموده اند، اما می توان گفت که این جشن ها از همان ابتدا و در ایران باستان هم در طبیعت و به صورت دسته جمعی برگزار می شدند.

افسانه های مربوط به سیزده به در

حال سؤال پیش می آید که داستان های مربوط به سیزده بدر کدام اند و اصلاً چه فلسفه ای درباره برگزاری جشن سیزده به در وجود دارد؟ درست همان طور که پیش تر از این هم به این موضوع اشاره کردیم، منبع موثقی برای شروع برگزاری سیزده بدر وجود ندارد. اما با این حال داستان ها و افسانه های زیادی درباره این مراسم باستانی وجود دارد. یکی از مهم ترین افسانه هایی که در کتاب های مختلفی درباره سیزده بدر پیدا می گردد، افسانه جشن برای ایزد باران است. گفته می گردد که در سیزدهمین روز فروردین، ایزد باران و آبادانی بر دیو خشکسالی پیروز شده و به زمین برکت و طراوت می دهد.

همین موضوع هم باعث می گردد تا مردم از خانه ها بیرون آمده و برای پیروزی خدای باران شادی نمایند. داستان های دیگری هم می گویند که سیاوش، خدای گیاهان، زمانی که می میرد، دوباره به شکل علف رشد نموده و به زمین پوشش گیاهی و طبیعت هدیه می دهد. همین موضوع هم باعث می گردد تا مردم در روز 13 فروردین به طبیعت رفته و تولد دوباره خدای نباتی، سیاوش، را جشن بگیرند.

همان طور که مشاهده می کنید، داستان ها و افسانه های بسیاری درباره سیزده بدر وجود دارد. اما چیزی که در تمامی این افسانه ها و داستان ها به صورت مشترک وجود دارد این است که مردم از زمان های دیرین تا به امروز، این مراسم را در طبیعت برگزار نموده و از خدا طلب بارش باران می کردند. در بعضی از افسانه ها هم ذکر شده است که برای باران های بهاری و بعلاوه سرسبزی در این فصل، از خدا تشکر می کردند. اما بی شک می توان تأیید کرد که ریشه تمامی افسانه ها به ستایش طبیعت و شکر خدا برای بارش باران و آبادی و سرسبزی می رسد.

فلسفه نام سیزده به در

پس از آشنایی با افسانه های مربوط به سیزده بدر، اکنون شاید برای بسیاری از شما این سؤال به میان آمده باشد که فلسفه نام سیزده به در چیست و از کجا می آید؟ بسیاری از مردم ایران باور دارند که سیزده عدد نحسی بوده و برای دور کردن نحسی آن، این روز را به طبیعت می روند. اما جالب است بدانید که در هیچ دوره ای از ایران باستان، سیزده یک نماد نحس محسوب نمی شده است. این فرهنگ و اندیشه که به عدد سیزده به عنوان یک عدد نحس نگاه می گردد، از فرهنگ های عربی و پس از اسلام وارد فرهنگ ایرانی شده است. از جایی که سیزده به در یک جشن و مراسم باستانی است، می توان نتیجه گرفت که به در کردن نحسی عدد سیزده تعبیر درستی از این نام نیست.

در باور مردم ایران باستان، عمر جهانی مادی تنها 12 هزار سال بود و پس از آن، زمانی که وارد هزاره 13 می شدند، جهانی مادی از بین رفته و روح انسان ها به جایگاه والای خود می رسد. در این روز همه از بدی ها و شر رهایی پیدا می کردند و به جایگاه حقیقی خود بازمی گشتند. 12 روز اول سال هم نمادی از این 12 هزار سال بود و روز سیزدهم را روز رهایی می پنداشتند. به همین علت و برای شادی و پایکوبی به دامان پاک طبیعت می رفتند. بنابراین نام سیزده به در اصلاً به معنای به در کردن هیچ بدی و نحسی نیست. در به معنای بیرون بوده و در کل این نام به این معناست که در سیزدهمین روز، به بیرون خواهیم رفت.

مراسم سیزده بدر از گذشته تا به امروز

در روز سیزده بدر که روز بزرگداشت طبیعت و تشکر برای باران و سرسبزی زمین است، از دوران ایران باستان تا به امروز مراسم بسیاری برگزار می شده است. در بعضی از منطقه ها خانواده ها به دامان طبیعت رفته، آتش روشن نموده و به جشن و پایکوبی مشغول می شوند. یکی از مراسم بسیار مهمی که در سیزده به در برگزار می گردد، مراسم آب بارانی یا آب بازی است. در این روز تمامی افراد به کنار چشمه ها می رفتند و به روی هم آب می پاشیدند. این کار نمادی از آرزوی سالی پر باران و پر برکت برای یکدیگر بود. امروزه هم بسیاری از مردم شهرهای مختلف کشور برای آب بازی سیزده به در می روند. اما هنگام آب بازی باید به یاد داشته باشیم که از آب شهری و تصفیه شده استفاده ننموده و ذخایر آب را هدر ندهیم.

مراسم دیگری مانند نمایش ها و جشن های مختلف در سراسر شهرهای ایران برگزار می شوند. بعضی از این جشن ها و مراسم جشن های مذهبی و دینی بوده که بعد از اسلام وارد فرهنگ ایرانی شده اند. همان طور که پیشتر هم به این موضوع اشاره شد، سیزده بدر یک جشن باستانی بوده و پیش از اسلام در ایران وجود داشته است. به همین علت هم هیچ کدام از مراسم مذهبی، مراسم سنتی سیزده به در محسوب نمی شوند.

گره زدن سبزه

یکی از مراسم بسیار مهمی که تقریباً تمامی افراد در سیزده بدر انجام می دهند، گره زدن سبزه و آرزو کردن است. از بچگی شاهد این بودیم که بسیاری از افراد این کار را انجام می دهند و شاید برایمان این سؤال به میان آمده باشد که فلسفه گره زدن سبزه در سیزده به در چیست؟ درباره این مراسم که از زمان های گذشته تا به امروز در سیزده به در برگزار می گردد روایت های مختلفی وجود داشته که دو مورد از مشهورترین آن ها را با هم مرور می کنیم.

روایت اول می گوید که در کتاب اوستا، نخستین انسان و پادشاه جهان فردی به نام کیومرث بوده است. گفته می گردد که این فرد دو فرزند به نام های مشیه و مشیانه داشته که در روز 13 فروردین با هم ازدواج می نمایند. به گفته این روایت، ازدواج مشیه و مشیانه اولین ازدواج جهان محسوب می شده است. برای همین هم می گویند که اگر دختران و پسران در این روز سبزه گره بزنند، بختشان باز شده و ازدواج می نمایند.

روایت دوم که از آیین های نژاد آریایی ریشه می گیرد، می گوید که در 13 فروردین، ایزد آب به نام تشتر، با دیو خشکسالی وارد یک جنگ می گردد. جنگ تشتر و دیو خشکسالی در آسمان ها بوده و زنان و دختران بر روی زمین، هنگام مشاهده این جنگ، سبزه گره می زدند. پس از آن دیو خشکسالی به زانو درآمده و تشتر جنگ را می برد. به همین علت هم می گویند که گره زدن سبزه در سیزده به در باعث گشایش کارها و جذب نیروهای مثبت می گردد.

غذاهای سنتی

در روز سیزده بدر، خانواده ها کنار هم جمع شده و در طبیعت آخرین روز تعطیلات سال نو را جشن می گیرند. اما در کنار جشن گرفتن، غذا و خوراکی های مختلف هم عنصر بسیار مهمی در جشن های خانواده های ایرانی محسوب می شوند. برای همین شاید برای خیلی از افراد این سؤال به میان بیاید که غذاهای سنتی سیزده به در کدام اند؟

اگر قبلاً با یک خانواده ایرانی سیزده بدر را جشن گرفته باشید، بی شک می دانید که یکی از مهم ترین غذاهایی که در این روز خورده می گردد، آش رشته است. تقریباً تمامی خانواده هایی که برای مراسم سیزده بدر به دامان طبیعت می روند، آش رشته درست نموده و در کنار هم نوش جان می نمایند. اما در کنار آش رشته، غذاهای سنتی دیگری مانند کباب کوبیده، جوجه کباب، سبزی پلو با ماهی و بسیاری غذاهای خوشمزه ایرانی دیگر هم میل می گردد. غذا بخش مهمی از جشن ها و مراسم ایرانی بوده و به آن توجه ویژه ای می گردد.

سفر با وبلاگ چراغ روشن

در این مطلب نگاهی به یکی از مهم ترین و باستانی ترین جشن ها و مراسم ایرانی، سیزده بدر انداختیم. همان طور که در این مطلب هم مشاهد کردید، درباره سیزده بدر افسانه ها و داستان های بسیاری وجود دارد. اما هیچ کدام از این روایت ها درباره نحس بودن این روز نمی گویند. در واقع در بیشتر روایت ها باور مردم بر این است که سیزده بدر روز بزرگداشت سرسبزی زمین، تشکر برای بارش باران و بعلاوه آرزو برای داشتن سالی پر باران به دامان طبیعت می رویم. اگر می خواهید که سال جاری سیزده به در را به یک تور نوروزی رؤیایی رفته یا این که در برترین مکان ها برای طبیعت گردی باشید، سایر مطالب وبلاگ چراغ روشن را از دست ندهید. از همراهی شما تا سرانجام یک مطلب دیگر سپاس گزاریم.

سوالات متداول

معنی نام سیزده به در چیست؟

معنی نام سیزده بدر برخلاف باور عموم ربطی به در کردن نحسی عدد 13 ندارد. در به معنی بیرون بوده و این نام به این معنی است که روز سیزدهم را در بیرون و طبیعت سپری نمایند.

فلسفه جشن سیزده به در چیست؟

بر اساس روایت ها و افسانه های موجود، در روز 13 فروردین، خدای آب بر دیو خشکسالی پیروز شده و مردم هر سال این روز را برای این پیروزی جشن گرفته و درخواست سالی پر از باران می نمایند.

چرا در سیزده به در سبزه گره می زنیم؟

بر اساس دو روایت، گره زدن سبزه در روز 13 فروردین یا سیزده بدر، برای گشایش بخت یا گره گشایی از مسائل و رسیدن به آرزوهاست.